Achteneenhalf uur vliegen, vier uur wachten en tweeënhalf uur vliegen, al met al een lange dag, terwijl we toch om 22.20 uur in El Paso landden. De tijdsynchronisatie maakt overuren. We banen ons een weg tussen de opgeblazen skeletten en hopen dat angstaanjagende diersoorten aan het plafond blijven hangen. Iemand van de luchthaven heeft zich hierop helemaal uitgeleefd! Lopende naar het ontbijt na zo'n acht uur slaap vallen de vele militairen op in het hotel. Het blijkt voor een deel ingericht als operationeel commandocentrum voor grenscontrole. De nationale garde maakt hier de dienst uit. Als we later onderweg gaan zullen we o.a. een controlepost op de snelweg meemaken. We rijden in een Ford Escape naar de AAA waar we bijzonder aardig worden geholpen en gratis kaarten krijgen. De basiszaken, zoals een waterkoker, Wasa-knackebrod, fruit en kaas, kopen we bij de Wallmart. Op naar het White Sands Missile Museum dat op een operationele legerbasis ligt. Na een korte ondervraging krijgen we twee groene formulieren mee met onze foto erop. Hiermee krijgen we (lopend) toegang tot het hele complex, enigszins wonderlijk. In het museum wordt op de ontwikkeling van (geleide) wapens duidelijk gemaakt. De eigenlijke start van het enorme complex vindt direct na WO II plaats. De VS haalt dan de V2 (raketten) werkplaats in Peenemunde Duitsland leeg. Alles wordt verscheept naar de VS en per trein naar de site vervoerd. Daar worden nog enkele V2's gebouwd. Op twee foto's, niet heel ver van elkaar in het verhaal, staat Werner von Braun eerst met hoge Duitse officieren te glimlachen, om daarna hetzelfde te doen met Amerikaanse counterparts. In vele uitvoeringen staan de ontwikkelde raketten buiten tentoongesteld, inclusief de bekende Patriot. De Amerikanen moesten doorvechten in Azië, maar ontwikkelden niet ver van White Sands de uranium en plutonium bom op de Trinity site. De tentoonstelling maakt duidelijk dat duizenden krijgsgevangen genomen Amerikanen door dwangarbeid onder de Japanse bezetter zijn bezweken. Little Boy en Fat Man, die drie dagen na elkaar op Hiroshima en Nagasaki tot ontploffing werden gebracht, beëindigden de oorlog na zeven dagen, ten koste van veel menselijk leed. Truth of Consequences is de bestemming voor zaterdag, maar eerst bezoeken we Mesilla. Het stadje lag voor de Spaans-Amerikaanse oorlog aan de verbindingsweg tussen Mexico Stad en Santa Fe. Het centrum bestaat nog steeds voornamelijk uit de typisch adobe huizen gemaakt van balken, stro en leem. Vlakbij Las Cruces reden we door de pistacheplantages en hier zien we de boomgaarden waarin de pecans groeien. De Rio Grande blijkt hier door de droogte een zielig stroompje te zijn. Een paar uur snelweg en de Geronimo Trail National Scenic Byway brengen ons naar Chloride. Een ghosttown, enigszins afgestoft door twee mensen die per ongeluk de verkeerde afslag namen en er verliefd op werden. Hun dochter met een vriendin leiden ons rond. De general store werd plots verlaten en had 70 jaar op slot gezeten. Nu is alles afgestoft te bewonderen en groeit Chloride langzaam door import van pensionado's. Een wonderlijk geheel met de twee aardige dames die tot onze ontzetting op Trump gaan stemmen, voornamelijk vanwege de onkunde van de beleidsmakers over landbouw en veeteelt. Een aangehaald voorbeeld is hun vraag hoeveel mensen men voor cattle guards nodig had. Een tochtje naar de praktijk had hen geleerd dat dit de roosters in de weg zijn die in het Engels ook wel cattle grids worden genoemd. Rond 1900 woonden er in deze streek duizenden mensen, op zoek naar zilver en andere metalen. In Truth of Consequences streken hippies neer die een ontspannen vibe meebrachten. We nemen onze intrek in de Rocket Inn, een goed gerestaureerd stokoud motel. De vele cannabis winkels vallen op. Wij hopen ons morgen te verkwikken in een van de thermale baden waar deze plaats bekend om staat. Voor we pizza eten lopen we langs fantasievolle winkels en vangen we een glimp op van het kinder Halloween feest.

Met uitzicht op de Rio Grande laven we ons aan het thermale water van rond de 40 graden Celcius. Geen zwavelgeur doordat het water diep in de hete ondergrond kennelijk een gescheiden circuit heeft. We zullen dat meer tegenkomen. De late zondagochtend brengt wat leven in het 'centrum' van ToC. In een informele VVV geeft een aardige dame, die lerares is op de High School, info over de bochtige route via Hillsboro naar Silver City. Ons oog valt nog even op de info over de commerciële 'Spaceport', die Richard Branson (Virgin) vlak bij exploiteert. Hij is al tientallen lanceringen verder. Een dame op leeftijd ontvangt ons in het kleine maar op en top verzorgde museum van de historische vereniging van Hillsboro. Enigszins besmuikt vertelt zij hoe mevrouw Sadie Jane Creech Orchard zich rond 1886 opwerkte van dame van bedenkelijke zeden naar eigenaar van een goed lopend hotel waar nu het museum in is gevestigd. Hillsboro was booming door de goud en zilver vondsten. Na Sadie vestigde een genaturaliseerde Chinees een fameus restaurant in het pand. Zijn fornuis en andere attributen zijn tentoongesteld. Onze gastvrouw deelt, na een korte verkenning van onze voorkeur, haar grote zorgen over de mogelijke herverkiezing van Trump. Onze tocht eindigt vandaag in Silver City; inderdaad, hier is veel zilver gevonden. Een op en top Mexicaans huisje in Pinos Altos is ons verblijf voor twee dagen. Eindelijk weer zelf koken!. Op excursie naar de grotwoningen in de Gila Cliff. Kronkelend omhoog tot een hoogte van meer dan 2500 meter. Na een steile wandeling staan we oog in oog met de grotwoningen van het Mogollon volk. Zij namen hier 800 jaar geleden hun intrek in de eerder bewoonde grotten en bouwden er muren en kamers in die er nu nog staan. Raadselachtig is hun vertrek na enkele decennia uit deze prachtige en vruchtbare omgeving. Zij moeten ook gebruik hebben gemaakt van de heetwaterbronnen in de buurt. Na twee keer door de ondiepe rivier waden en een wandeling liggen we midden in de natuur in een ondiepe poel aan de rivier. De man die de poelen maakte is er toevallig ook. Vele culturen maakten gebruik van het water. Indiaanse vrouwen baarden hun kinderen in de weldadige warmte. Soppend in onze waterdichte schoenen (toch dieper, dat water) rijden we terug naar Silver City. Dat blijkt een stadje met een welvarend verleden, af te zien aan mooie panden en een luxe hotel. Kleine trek brengt ons naar een 'café', waar met name ouderen om drie uur 's middags aan de burrito's blijken te zitten. Na enige uitleg krijgen we warme pecan pie met ijs én koffie. In het verkiezingsbureau van de Democraten bevestigen we elkaars voorkeuren. Het wordt spannend! 's Avonds eten we in de Saloon 'The Buckhorn' uit 1881. Als je de fantasie laat gaan, zie je zo het ruige volk uit de zilvermijnen aan de toog en de goede burgerij in het naastgelegen operahuis uit 1860.

Een lange rit naar Arizona met een mooi bezoek aan de Whitewater Canyon als welkome onderbreking. Langs de steile wanden is een stalen pad gemonteerd waardoor we een prachtig zicht op de kloof hebben. Vlak voor ons einddoel, Holbrook, rijden we het Petrified Forest National Park binnen. Versteende bomen die weekten in verschillende mineralen laten prachtige kleuren zien. De omgeving waarin de bomen liggen is een bontgekleurde deken van verschillende aardlagen. Onbekende stammen lieten hun verhalen achter in petrogliefen op de rode rotsen. Door de lage zonnestand en de vermoeidheid (een uur langer), zijn we blij als we ons doorsnee Amerikaanse huisje aan een doorsnee weg kunnen betrekken. In de verte loeit de hoorn van een voorbijrijdende trein. Snel koken en vroeg naar bed! Na een rit van een uurtje, met de besneeuwde Mount San Francisco in de verte, kijken we de diepte in van de Meteor Crater. Naar men hier zegt is het de best bewaarde krater ter wereld door het droge klimaat. Tussen de grappen door krijgen we een goed uitleg van een gids. Een rotsblokje aan de overkant blijkt de grootte een huis van twee verdiepingen te hebben. Mensen op de kraterrand blijken nietig. Miljoenen tonnen steen en aarde werden door de inslag uit het gat geperst, inclusief het restant (veel was al verbrand) van de meteoriet zelf. Op de terugweg doen we Winslow aan, dat, na het verleggen van Route 66, in het verleden is blijven hangen.De Eagles zongen in Take it Easy: I am standing on the corner in Winslow Arizona.Je voelt hem aankomen: selfies bij de Eagles. Lunchen doen we in La Posada Hotel. De voorkant ligt aan de voormalige Route 66 en de achterkant is station voor de Santa Fé spoorlijn. Vele reizigers onderbraken hier hun lange tocht om in de relatieve luxe bij te komen. Goederentreinen rijden af en aan. Op zijn Amerikaans worden vaak meer dan 100 wagons door vier locomotieven getrokken, de containers vaak dubbel geladen.Op de weg is nu al veel zwaar vrachtverkeer. Stel je voor dat de 200 containers per trein ook via de drukke weg zouden rijden. We eten thuis en schrijven ditverslag.

In de vroege ochtend rijden schoolbussen af en aan om leerlingen op te halen uit alle hoeken van het omringende platteland. Wij pakken weer en verlaten de kleine bungalow. Eerst 1,5 uur over de snelweg richting Grants. We rijden New Mexico binnen en verliezen weer een uur. Een als pinquin verklede medewerker helpt ons goed in het New Mexico informatiecentrum, af en toe gehinderd door de snavel die naar beneden zakt. Het is Halloween. Op zijn aanraden rijden we door het gebied van de Zuni Native Americans. In het voornaamste dorp van dit dunbevolke gebied staat een piepkleine High School. Doel is El Morro Monument, een imposante rotsformatie die uit het omliggende grasland opdoemt. Zo zagen oude volken, de native Americans, de Spanjaarden, de Mexicanen en de Amerikaanse settlers dit fenomeen ook. Dikwijls kwamen ze uitgeput aan van het reizen door de woestijn. El Morro bood schaduw, maar ook een zoetwaterbron. In vele tijdgewrichten kerfden bezoekers hun naam in de rots, uit dankbaarheid voor de rustplek. Na een kort bezoek aan de lavaformaties van Malpais rijden we Grants binnen. Bij de bibliotheek staan de bont uitgedoste uitdelers van snoep al klaar. De kinderen staan startklaar voor hun 'snaaitocht' langs al dit lekkers. Vlak bij ons hotel vindt hetzelfde in honderdvoud plaats op de parkeerplaats van Walmart. Een geweldige sfeer waarin vaak 'spooky' ouderen snoep uitdelen aan verklede kinderen. Salade op de kamer en naar bed voor de lange reis naar Farmington.

Het Halloween feestje tegenover ons hotel gaat nog lang door. Wij koersen de volgende ochtend naar een afgelegen en woest gebied dat eens het centrum was van de Chaco cultuur (850-1150 AD). Deze wordt gezien als de bakermat van de civilisatie van de vele Indiaanse groepen. De site is Unesco Werelderfgoed en stond hoog op de lijst van Koen. De mondelinge informatie en de (digitale) kaarten boden geen zekerheid over de kwaliteit van de wegen. Plotseling belandden we op een kapotgereden zandpad dat 32 mijl gevolgd moest worden. De grootste uitdaging was het ontwijken van de diepe voren. De Ford Escape (en de chauffeur) deden hun werk, maar een pretje was het niet!Zo reden we een vlakte op met een steile bergketen als rugdekking.Voor deze rotsen staan nog steeds de overblijfselen van een hoogstaande cultuur die het religieuze centrum vormde van de eeuwenlange dominante cultuur. Grote publieke gebouwen werden afgewisseld met woonblokken. Uitgediepte ronde cirkels (Kiva's) waren de plaats voor retraite en ceremonies. Op hoogtijdagen was het op de vlakte een drukte van belang. Huidige Indiaanse stammen, maar ook het grotere Pueblo volk zien de Chaco cultuur als hun basis.Naar het noordelijker gelegen Farmington blijkt de zandweg stukken beter. Deze plaats steekt in alle opzichten gunstig af bij Grants. Een in ons geïnteresseerde dame van een antiekzaak legt uit dat het centrum een aantal jaren geleden volledig is opgeknapt, inclusief de aanleg van rotondes. Wim koopt een bakelieten doosje met een slangenbeetset. Al wandelend belanden we in de Mexicaanse evenknie van Halloween: Todos los Muertos. Dit wordt ook gevierd met verkleedpartijen en lekkernijen. Op de kamer regelen we nog snel een hotel in Los Alamos en zeggen we Cuba af. We zijn moe en eten baked beans met broccoli op de kamer.

Vlakten, bossen, steile wegen en vergezichten wisselen elkaar af tijdens de rit naar Los Alamos. Afgelegen en hoog gelegen met maar twee steile verbindingswegen werd dit plateau door Robert Oppenheimer uitgekozen om de crème de la crème in fysica bijeen te brengen. Een bonte mengeling van nationaliteiten (Hongaren, Duitsers etc.) werkten vanaf 1943 in uit de grond gestampte laboratoria aan de atoombom. Dit project Y kwam voort uit het Manhattan programma dat in 1942 was gestart uit angst dat Nazi Duitsland als eerste over dit wapentuig kon beschikken. Veel experts waren gevlucht voor het brute geweld van WO II. De tentoonstelling geeft een vrij objectief beeld van de gebeurtenissen. De ontwikkeling van de uranium- en plutoniumbom was onontgonnen terrein. Nog twee dagen voor op 16 juli op de Trinity site de eerste plutoniumbom tot ontploffing werd gebracht, gaven metingen aan dat het waarschijnlijk niet zou lukken. De bom hing al in de toren. Metingen bleken vals door verschil in luchtdruk (!) en de bom ontplofte. Heftige discussie volgden over het gebruik in WO II. Deze varieerden van een 'demonstratie'-ontploffing tot full-scale gebruik. Dat laatste omdat 1 miljoen Amerikaanse soldaten klaar stonden om de Japanse bezetter te verdrijven. Het bevrijden van enkele eilanden tot dan toe had een enorm aantal soldaten het leven gekost. De demonstratie durfde men niet aan. Stel je voor dat de bom niet zou werken? Er waren ook maar 1 uranium- en 1 plutoniumbom. President Truman kreeg op Jalta het 'groene' licht om het wapen eventueel te gebruiken. Enkele weken later viel de eerste bom op Hiroshima. Toen Japanners zeer hoge eisen stelden aan capitulatie werd de tweede op Nagasaki gebruikt. Honderdduizenden mensen verloren hun leven tijdens of na de ontploffingen. Los Alamos is nog steeds een van de centra voor het ontwikkelen van de Amerikaanse defensiecapaciteit. Uit de oorlogstijd resteren nog het hoofdgebouw (was een boarding school voor gegoede families uit het Oosten van de VS), enkele barakken en de witte toegangspoort. Gerieflijk eten we zalm, gebakken aardappelen en groene asperges in one hotelkamer met keuken. We zijn geprivilegieerd!

We pakken het extra uur vanwege de wintertijd er makkelijk bij: uitslapen! Intussen begrijpen we dat er voor Los Alamos veel sneeuw wordt verwacht. Door de switch om in Los Alamos te overnachten kunnen we onderweg naar Albuquerque Santa Fé aandoen. We zijn er eerder geweest, maar de vaak mooie adobe architectuur komt weer nieuw over. Het centrum van de stad doet de Mexicaanse roots nog steeds eer aan. Het is nogal wat: het oudste huis (1646) van de VS staat hier, naast een kapel met een lange geschiedenis. Een specialiteit zijn de prachtige zilveren sieraden die vaak met turquoise blauwe stenen zijn ingelegd. Anderhalf uur later parkeren we bij een 'fantasievolle' Airbnb naast een adobehuis in een leuke woonbuurt. De host is kunstenaar met hout en timmerman. Dichtbij kopen we groenten in voor de roerbak en bereiden de regendag van morgen voor. Als je er oog voor hebt trekt het voorbijgegane Amerikaanse leven voorbij als je langs de stalls in de antique malls loopt. Het is een perspectief op een bijzonder welvarend land van vooral na WO II. We zijn een bijzondere brownie camera rijker en later een fraaie parfumfles met bakelieten dop. De lunch bestaat niet uit de 'normale' boterhammen met kaas, maar een 'sub'. Ook al nemen we beiden de helft, het is al ruim de hoeveelheid vleeswaren die we in een maand eten. De liter beker met ijsthee krijgen we met moeite leeg. De campus van de Universiteit van New Mexico of Lobo is een fraai park met adobe architectuur. De 'vibe' van een universiteit is duidelijk anders dan die van de gemiddelde shopping mall. In de binnenstad ligt het Kimo-theater als een pronkstuk aan het oude deel van 'Route 66'. Blij dat we thuis zijn na de regenachtige dag. Veel mensen hier zouden de regendans doen als dit vaker regen zou geven vanwege de droogte! De zon schijnt! Helaas gaat de kabelbaan naar de bergtop boven Alburquerque vandaag niet, dus besluiten we met de auto te gaan. Er wordt op de auto geklopt als we weg willen rijden. Het blijkt een voormalige danser (en overbuurman van onze host) van het Nederlands Danstheater te zijn. Geboren en getogen in Albuquerque heeft hij in de 70-80-er jaren in Nederland op hoog niveau gedanst. Daarna heeft hij in Leiden Ruslandkunde gestudeerd en is teruggegaan naar Alburquerque. Leuk om met hem te praten. Het is een uitdaging omdat de regen hogerop vooral als sneeuw is gevallen. Men strooit en schuift sneeuw en samen met enkele andere auto's bereiken we de top. Daar gaat een groep Mexicanen uit hun dak als ze in de sneeuw 'spelen'. 's Middags maken we een wandeling door het oude adobe centrum van de stad. Leuke kleinschalige gebouwen met fantasievolle winkels. In een oude Mexicaanse bakkerij kopen we 'Green Chilibrood' en in de tip van de host blijkt met geweldige burrito's en taco salade te serveren. Terug naar de kamer en natuurlijk de tv aan waar de NBC presentatoren allemaal aan de speed lijken te zitten. De enkeling die op normale snelheid spreekt valt op.Het wordt reuze spannend!

De domper is groot en helaas heeft de balletdanser gelijk gekregen: weer vier jaar Trump. Ook wordt weer bevestigd dat voor de 'gemiddelde' Amerikaan het buitenlands beleid maar voor 4% mee teltin de afweging wie te kiezen. Het was vooral de economie en in mindere mate de immigratie die bij de kiezer zwaar meetelden. Het enige dat wij over de economie (inflatie/prijzen) hebben ervaren zijn de extreem hoge prijzen voor levensmiddelen. Voor een redelijk (fabrieks)broodbetaal je makkelijk 5-6 dollar en een grote paprika gaat voor ruim 2 dollar de deur uit. Redelijk verzoenende speech van Trump en normalisatie van de overdracht van de kant van de Democraten. Vanuit de NAVO een 'Ruttiaanse' boodschap.Op weg naar het Zuiden hopen we dat het warmer zal worden. Wel is er regen voorspeld. Onderweg doen we het Bosque del Apache National Wildlife Refuge aan, een overwinteringsplaatsvoor duizenden vogels, vooral kraanvogels. Naast de sierlijke langnekken zien we ook een coyote en een paar wilde zwijnen die ons nieuwsgierig aankijken. Een paar uur verder lopen we over het rotsachtige pad tussen de petrogliefenvan de Three Rivers Petroglyph Site door. Allerlei volken hebben tussen 200 en 1400 AD hier hun 'graffity' achtergelaten. Het geheel ligt in de schaduw van de Sacramento Mountains.Omdat het weer steeds slechter wordt herdenken we hier Wim's jeugdvriend en onze enthousiaste'meedenker' over reizen in de VS: Laurens Rijneveld. Laurens was in oktober 2023 nog in dezelfde regio en was dit voorjaar nog terug voor de totale zonsverduistering. Hij is in september 2024 na een kort ziekbed overleden.Inkopen voor de tortilla in Alamogordo en in het donker gelukkig snel onze comfortabele cabin in de bossen gevonden. UItbuiken bij een spelletje rummikub. Slagregens bij het wakker worden en snel de gaskachels aan. De bergen liggen ook in de mist en we ontbijten op ons gemak. Dan zakken we in de mist af naar Alamogordoen bezoeken het Museum of Space History. Een mooi gecomprimeerd overzicht van de - toepassingen van - de ruimtevaart. De samenwerking met Europa komt er wat bekaaid af, maar is ook relatief nieuw.Na de boodschappen klaart het gelukkig wat op en maken we een rondje door het White Sands National Park. Als je niet beter zou kijken waan je je in de brede duinen van Wassenaarseslag, ware het niet dat er hoge bergen op de achtergrond liggen. Het zand is ook anders: spierwit kalkzand dat uit de gesteenten is gespoeld en op de bodemvan een meer is bezonken. Mooie glooiende rondingen en bijzondere vegetatie maken het een wat buitenaards landschap. Op de achtergrond horen we de raketproeven op de White Range MIssile locatie, die we veel eerder deze reis bezochten.We nestelen ons weer in de cabin en na het eten en de rummi vrij vroeg naar bed om in een wit landschap wakker te worden.

We vertrekken vroeg en gelukkig trekt de bewolking open voordat we de berg af rijden. Eerst slaan we in 'Heart of the Desert' pistache in chocolade en andere lekkernijen. Mooi Amerikaans verhaal: echtpaar, man gepensioneerd militair, gaat terug naar Alamogordo. Hij kwam van de boerderij en ontdekte dat de grond en het klimaat overeenkomen met gebieden in het Midden Oosten waar pistachenoten worden gekweekt. Nu staat er een bloeiend bedrijf met honderden bomen.Op weg naar ons einddoel Roswell doen we het geconserveerde dorp Lincoln aan. Door een bezoek aan het plaatselijke museum en toegankelijke gebouwen zoals de kerk, rechtszaal/gevangenis, herleeft de geschiedenis. De oorspronkelijke Apache bevolking heeft eerst gestreden tegen de lange bezetting door de Spanjaarden, daarna (relatief kort) tegen de Mexicanen en tenslotte tegen het Amerika in wording. De Amerikaanse wet- en regelgeving haalde veel overhoop door het individuele eigendom sterk te benadrukken. In Lincoln werd hier misbruik van gemaakt door een Maffiose monopolie op drank en levensmiddelen. Toen een Engelsman de concurrentie aanging, werd hij 'omgelegd'. BIlly The Kid brak hier uit de gevangenis, de nacht voor zijn terechtstelling, wegens moord om wat later toch nog, op 21-jarige leeftijd, het lood tegen te komen. Hele andere dingen kwamen de mensen tegen die in het UFO museum in Roswell hun verhaal doen: buitenaards bezoek. Niet alleen de 'feiten' worden gepresenteerd, maar ook de vele speelfilms die over het onderwerp zijn gemaakt. Allerlei 'Encounters' van de 'First' tot de 'Fourth' Kind. Hoewel dat laatste vooral alleen fantasie blijkt. Waar of niet waar, het is een feit dat de superlichte metalen delen en rubbers die een boer bij Roswell vond door de Amerikaanse overheid zijn geconfisqueerd. Ra, ra waar zijn ze en waarom die geheimzinnigheid? Een antiek mall leverde geen bijdrage aan de collectie. Het is wel de plek waar we weer een bijzonder fenomeen zien: hier is het opa met kleinkinderen en eerder tijdens de reis in Truth or Consequences waren het de ouders: jongens onder de 10 die in vol ornaat trots paraderen met hun boots, belt en hoed. Het moet ze met de oatmeal porridge zijn ingegoten! We ronden de dag af bij de Panda Express. Vanuit de counter kijk je zo de keuken in: alles, vooral veel groenten, wordt vers bereid! Op de motelkamer het verslag schrijven en..... rummi.

Nog even over de kosten van levensonderhoud: de salarissen. De poster waarin personeel werd gezocht was verhelderend. Een vestigingsmanager van Panda Express wordt een salaris geboden van 77-104.000 dollar, inclusief 'benifits' zoals een bijdrage in ziektekosten. De assistent (ook een mooie zwarte outfit) vangt 60-77.000 dollar. Dan gaat het snel naar beneden: de keukenmanager rond 40.000 en het 'urenpersoneel' 12-18 dollar. Dat laatste zal van staat tot staat in de VS verschillen. We komen wat vroeg in Carlsbad aan voor onze reservering voor de grotten. De Antique mall is gesloten vanwege het vakantieweekend (maandag Veterans Day). We duiken een winkel voor 'Western Outfit' in om de kunstig bewerkte laarzen en de strakke beige gevlochten hoeden te bewonderen. Beetje laars kost al snel 400 dollar en wordt als nette kleding gezien. De jaknikkers die we onderweg naar de grotten tegenkomen wijzen erop dat we vlakbij Texas zijn. De grotten doen hun status als 'World Heritage Site' eer aan. De grotten van Han (hoe mooi ook) vallen in het niet bij de kathedralen die ondergronds toegankelijk zijn gemaakt door een comfortabel (en lang) looppad. De grotten zijn ontstaan door het opdrogen van een zee met koraalriffen. De locatie was toen tropisch. Het land werd opgestuwd en daarna uitgespoeld. Een proces dat tot de dag van vandaag doorgaat. Na het eten van een salade hebben we in het motel een redelijk rustige nacht dankzij Ohropax.

Ontbijt op de kamer met het eerder ingeslagen volkoren Wasa Knackebrod, dat hier Crispbread heet. Het blijkt dat onze messen ergens in de la van een Airbnb zijn achtergebleven. Bij Ross (soort Outlet) kopen we een besteksetje. Op naar Texas via het Guadeloupe Mountains National Park. De imposante top van het gebergte is al eeuwen een navigatiebaken. Hier liep o.a. de eerste verbinding tussen St Louis (outpost van de oostelijke VS) en San Francisco per koets. 'Gegarandeerd' binnen 25 dagen reisde men langs pleisterplaatsen waar water en onderdak was, zo ook hier. Nog steeds rijden we langs de uitlopers van de Guadeloupe Mountains als we Van Horn binnenrijden. Een kruidige lucht kondigt aan dat het management van het motel Amerikaans-Indiaas is. Aardige man die uitlegt dat het ontbijt in een 'brown bag' wordt bezorgd (door hemzelf) wegens gebrek aan personeel. Covid heeft in de regio een slachtpartij aangericht, zowel qua doden als economisch. Hij begrijpt niet waar de mensen zijn gebleven die vroeger voor hem werkten. De hoorn van een trein van de Union Pacific Railroad klinkt. Hoewel we er enigszins aan zijn gewend door de lange treinreis in de VS in 2023 wordt het weer Ohropax.

We laten Van Horn achter ons. Jeff Bezos heeft hier een grote ranch gekocht om herbruikbare raketmotoren te ontwerpen en te testen. Na een lange rit door niemandsland rijden we Marfa binnen. Het is een quick look want we komen hier nog terug op weg naar El Paso. In Marfa, maar later ook in Alpine, vallen de fraaie historische hotels op. Ze zijn gebouwd voor een economische boom in de 30-er jaren die nooit is gekomen. Ook het fraaie gerechtsgebouw met referentie aan de 'Veterans Day' lijkt overgedimensioneerd. In het station van Alpine is een oudere heer er achter gekomen dat zijn trein naar San Antonio, in Californië vertraging heeft opgelopen. Dat betekent over een aantal uren terugkomen op het kleine station, of de boeken lezen die gastvrij in een kastje staan. De muurschilderingen van Alpine zijn fraai met referenties aan de artiesten uit Texas en de Spaanse roots. De positieve 'vibe' in Alpine komt voor een deel door een groot 4-jarig college dat hier is gevestigd in deftige classicistische gebouwen. Trek een lijn en je hebt een uur lang een rechte weg. Zo eentonig kan een roadtrip ook zijn. Bij de afslag naar de Terlingua Ranch Lodge staan de brievenbussen van de bewoners waar we langs zullen rijden gebroederlijk op een rij. De steenslag weg houdt er op (er is een airstrip) en de avond brengt een diepe stilte. In het café slaan we ons door de heerlijke hamburger heen, weggespoeld met een goed IPA biertje. Het blijft veel eten. Op weg naar onze cabin kijkt een nieuwsgierige Javelina ons aan (ze hebben recht op een excuus, want we noemden ze wilde zwijnen). Hoe stil het buiten ook is, de horopax gaat in, omdat het gesnurk van de buurman door de dunne wandjes heen komt.

In het ochtendgloren passeren we de, soms met galgenhumor bevatte, valleibewoners weer. Big Band Park biedt al snel na het checkpoint fantastische vergezichten. Voor de officiële status van Park, in 1944, werd in het park geboerd en gemined. Een hard bestaan in een onherbergzame woestijn, waar het in de zomer tegen de 50 graden C. kan zijn. Einde zomer brengen machtige onweersbuien de vele droge beddingen tot leven, om daarna weer snel op te drogen. De wind aangedreven waterpomp staat nog in het landschap als herinnering aan de boerderij die hier eens stond. In de hitte lopen we een kleine kloof in die door het soms woeste water in miljoenen jaren is uitgesleten. Zo heeft de Rio Grande zich in dit tijdbestek door het massief van de Sierra del Carmen geboord waardoor de Santa Elena Canyon is ontstaan. We hebben een comfortabel verblijf aan de buitenkant van de Chisos Mountains Lodge en kijken richting de laagvlakte. De bergen liggen als een 'puist' in het midden van het enorme park. De hoogte maakt het gelukkig ook koeler. De zonsondergang drapeert geel, rood en paars over de bergen en de vallei. Na een smakelijke forelschotel sluiten we de dag af, nadat de ruzie in de kamer naast ons was bijgelegd. Koen begreep dat het over een washandje ging dat abusievelijk was gebruikt om schoenen mee schoon te maken. Herkenbaar. De oostelijke kant van het park leert ons meer over de flora en fauna in het onherbergzame klimaat. Het massief van de Sierra del Carmen met de afwisselende bergruggen doemen op ons af als we afslaan naar het vroegere 'kuuroord' aan de Rio Grande. Gesticht door een Mexicaan die, na 20 dagen weken, claimde dat hij genezen was van malaria. De gebouwen staan er nog en het hete bronwater loopt nog over de fundering van het badgebouw. Met wilde paarden in de verte komen we op temperatuur, om daarna af te koelen in het bescheiden stroompje van de Rio Grande. Een Mexicaan te paard steekt de rivier over op zoek naar klandizie voor een toeristisch ritje. Voor de grote hitte zijn we weer 'op hoogte' voor regeldingen en natuurlijk ditverslag.

Een kort 'piepje' in de magnetron kondigde een stroomstoring aan om 05.00 u. Zaklantaarn doet wonderen en gelukkig is er warm water. Net voor ons vertrek om 8.30 u floept alles weer aan. Even familie-videobellen en gelukkig koffie zetten met de waterkoker. Vanuit het Chisos gebergte dalen we af en rijden naar Terlingua waar de schilderachtige weg langs de Rio Grande door het Big Band Ranch State Park loopt (is van Texas en niet Federaal). Een Amerikaans/Mexicaanse dame legt in bijna Oxford Engels de beste wandelpaden uit. Afwisselende bergruggen, kloven en rotsformaties wisselen elkaar af. De vele waarschuwingen voor ondergelopen wegen en de herstelwerkaamheden maken duidelijk dat de 'moesson' aan het einde van de zomer heftig kan zijn. Vroeger heeft het water de Closed Canyon uitgefreesd. Nu is het een mooie wandeling in de koelte van de steile rotswanden. Koen kreeg eindelijk zijn langverwachte hoodoos te zien: gepolijste pilaren met een kop van harde rots er op. Kronkelend is een eufemisme voor de vele bochten en steile afdelingen in het park. Even staan we op het verkeerde been als we denken dat fort Leaton een militair complex is geweest. Een Amerikaans/Mexicaans meisje geeft in keurig Engels een rondleiding door het complex dat door een avonturier en keiharde zakenman is opgezet om persoon en goed 's nachts te beschermen tegen de aanvallen van de Indianen. Onze jonge {vrijwillige} gids verontschuldigt zich, geheel overbodig, voor haar gebrekkige Engels. Als ze het woord 'monopolie' niet kent vraagt ze naar de betekenis. Die komt er wel! Het fort in adobe architectuur lag op de belangrijke oost west verbinding tussen San Antonio (West Texas) en El Paso. Van daaruit kon men voor naar Californië. Een rechte saaie weg brengt ons via Presidio naar Marfa. De supermarkt waar we het avondeten inkopen lijkt wel volledig Mexicaans. Marfa zou ook Mafra kunnen zijn. Het is een ongebruikelijke kruising tussen een wildwest dorp en een kunstenaarskolonie. Je komt er de man met cowboy hoed tegen, maar ook de in het zwart geklede kunstliefhebber. De tourist information is gehuisvest in de oude feestzaal van de luchtmachtbasis die vroeger in Marfa was gehuisvest. Lopend langs drie kleine vitrines wordt duidelijk hoeveel militairen uit de regio in de oorlogen zijn omgekomen. Voor WO II zijn het twee dikke boeken. De luchtmachtbasis was na de Tweede Wereldoorlog niet meer nodig en later trok kunstenaar Donald Judd in de halfronde hangars om zijn landschappelijk geïnspireerde kunstwerken te etaleren (zie ook Boijmans, Stedelijk en Escher Museum). Het museum bezoeken vergt een kleine (begeleide) dag, omdat de kunstwerken over een groot terrein zijn verspreid. Dat past niet ons schema. In en om het dorp staat van diverse (visiting) kunstenaars werk in de publieke omgeving. Zo ook een container figuur 'Sleeping Figure' van Matt Johnson en een geraffineerd doorzichtig veelkleurig werk. Later op de dag zouden we nog langs het kunstwerk 'Prada Marfa' rijden. Een piepkleine fake vestiging van Parda aan een rechte weg van (bijna) niets naar (bijna) niets. Op aanraden van de dame van de information lopen we het Court House binnen dat, hoewel in bedrijf, openbaar toegankelijk is. Het massief houten interieur ademt geschiedenis en vanuit de koepel kijken we over Marfa.

Een nog smallere weg brengt ons naar Fort Davis. Aangeraden door de 'wachtende reiziger op het station Alpine' lopen we door het meest intakte perifere fort uit 1854. Bedoeld als bescherming tegen de aanvallen van de Indianen werd het ook speelbal in de burgeroorlog. Boeiend detail is de bemensing: vrijwel alleen maar soldaten van kleur (Buffalo Soldiers) aangevoerd door officieren 'zonder kleur'. Het verhaal hierover en over de verjaagde en opgejaagde indianen wordt op een evenwichtige manier gepresenteerd. In tegenstelling tot de gebieden waar de indianen eeuwen hun thuisland hadden, zijn zij pas vrij kort voor de verovering door de Spanjaarden in het Zuiden binnengetrokken. Na het gevecht met de Spanjaarden kwamen de Mexicanen en niet veel later de Amerikanen. Na twee uur snelweg rijden we eindelijk de oprit van ons huisje in El Paso op. Het blijkt een geriefelijk verblijf. De pizzeria bestaat uit niet meer dan een omgebouwde garage aan de rand van een parkeerterrein. Op een leuk terrasje van kunstgras wordt een heerlijke pizza geserveerd. Het zat bijna vol! Even naar de Antique mall bleek een behoorlijke rit door de vele wegwerkzaamheden. Het blijkt een stilleven waar alles te koop is, van gietijzeren kachels en fornuizen uit de tijd van het Wilde Westen tot grote dierfiguren, vliegtuigpropellors enz. enz. Na wat shoppen huiswaarts om te pakken en te eten. Morgen vliegen we via Altanta weer naar huis, vol van alle bijzondere ervaringen.